آفت دهان، زخم‌های کوچک و دردناکی هستند که معمولاً در بافت‌های نرم دهان، مانند داخل گونه‌ها، لب‌ها، زبان، سقف دهان یا پایه لثه‌ها ظاهر می‌شوند. این زخم‌ها اغلب با احساس سوزش یا گزگز شروع می‌شوند و سپس به صورت یک نقطه قرمز کوچک و در نهایت به یک زخم سفید یا زرد با حاشیه قرمز تبدیل می‌شوند. اگرچه آفت دهان معمولاً جدی نیستند و خود به خود بهبود می‌یابند، اما می‌توانند بسیار دردناک باشند و خوردن، نوشیدن و صحبت کردن را دشوار کنند. خوشبختانه، راهکارهای خانگی زیادی برای کاهش درد و تسریع بهبودی آفت دهان وجود دارد.
دلیل دقیق ایجاد آفت دهان همیشه مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز آنها نقش داشته باشند:
آسیب‌های جزئی دهانی: گاز گرفتن تصادفی گونه یا لب، استفاده نادرست از مسواک، کار دندانپزشکی یا ضربه به دهان.
خمیر دندان و دهان‌شویه‌های حاوی سدیم لوریل سولفات (SLS): این ماده شیمیایی می‌تواند در برخی افراد باعث تحریک و ایجاد آفت شود.
کمبودهای تغذیه‌ای: کمبود ویتامین B12، روی، فولات یا آهن.
واکنش‌های آلرژیک: به برخی مواد غذایی، باکتری‌ها یا ویروس‌ها.
استرس و اضطراب: استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و به بروز آفت کمک کند.
تغییرات هورمونی: در دوران قاعدگی یا بارداری.
بیماری‌های خاص: مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک، ایدز و سایر بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی.
درمان‌های خانگی مؤثر برای آفت دهان
هدف از درمان‌های خانگی، کاهش درد، جلوگیری از عفونت و تسریع روند بهبودی است. در اینجا به برخی از مؤثرترین روش‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. آب نمک و جوش شیرین
شستشو با آب نمک یا مخلوط جوش شیرین و آب، از جمله ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کاهش درد و التهاب آفت دهان است.
آب نمک: یک قاشق چایخوری نمک را در نصف فنجان آب گرم حل کنید و به مدت ۳۰ ثانیه در دهان خود غرغره کنید، سپس تف کنید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
جوش شیرین: یک قاشق چایخوری جوش شیرین را در نصف فنجان آب حل کنید و به عنوان دهان‌شویه استفاده کنید. جوش شیرین می‌تواند به خنثی کردن اسیدها در دهان و کاهش التهاب کمک کند.
۲. عسل
عسل دارای خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی طبیعی است و می‌تواند به تسکین درد و سرعت بخشیدن به بهبود آفت کمک کند.
مقدار کمی عسل را مستقیماً روی آفت بمالید. این کار را چند بار در روز انجام دهید. می‌توانید از عسل خام یا عسل مانوکا استفاده کنید که خواص درمانی قوی‌تری دارند.
۳. آلوئه ورا
ژل آلوئه ورا به دلیل خواص ضد التهابی و آرام‌بخش خود می‌تواند در کاهش درد و التهاب آفت دهان مفید باشد.
مقداری از ژل تازه آلوئه ورا را (ترجیحاً از برگ گیاه) مستقیماً روی آفت بمالید یا با آب رقیق کرده و به عنوان دهان‌شویه استفاده کنید.
۴. چای کیسه‌ای
تانن موجود در چای دارای خواص قابض است که می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
یک چای کیسه‌ای مرطوب و خنک (ترجیحاً چای سیاه) را به مدت چند دقیقه روی آفت قرار دهید.
۵. روغن نارگیل
روغن نارگیل دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی است.
مقداری روغن نارگیل را با انگشت تمیز روی آفت بمالید. این کار می‌تواند به محافظت از زخم و تسریع بهبودی کمک کند.
۶. سرکه سیب
سرکه سیب دارای خواص ضد باکتریایی است، اما به دلیل اسیدی بودن ممکن است در ابتدا کمی سوزش ایجاد کند.
یک قاشق چایخوری سرکه سیب را در یک فنجان آب گرم رقیق کنید و به عنوان دهان‌شویه استفاده کنید. این کار را ۲-۳ بار در روز تکرار کنید.
۷. دهان‌شویه‌های گیاهی
برخی گیاهان دارویی دارای خواص تسکین‌دهنده و ضد التهابی هستند:
بابونه: دم‌کرده بابونه را خنک کرده و به عنوان دهان‌شویه استفاده کنید.
ریشه شیرین‌بیان: برخی مطالعات نشان داده‌اند که ریشه شیرین‌بیان می‌تواند به تسکین آفت کمک کند. می‌توانید از چای شیرین‌بیان یا عصاره آن استفاده کنید.
نکاتی برای پیشگیری از آفت دهان
در کنار درمان، رعایت نکاتی برای پیشگیری از بروز مجدد آفت دهان نیز حائز اهمیت است:
از مسواک نرم استفاده کنید: مسواک زدن آرام و با دقت می‌تواند از آسیب به بافت‌های دهان جلوگیری کند.
از خمیر دندان بدون SLS استفاده کنید: اگر به SLS حساسیت دارید، تغییر خمیر دندان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
از غذاهای تحریک‌کننده دوری کنید: غذاهای تند، اسیدی، شور یا زبر می‌توانند آفت را تحریک کنند.
رژیم غذایی متعادل داشته باشید: مطمئن شوید که به اندازه کافی ویتامین B12، روی، فولات و آهن دریافت می‌کنید.
استرس را مدیریت کنید: تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا ورزش منظم می‌توانند مفید باشند.
بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: به طور منظم مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
آفت دهان معمولاً در عرض ۱-۲ هفته خود به خود بهبود می‌یابند. با این حال، در موارد زیر باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید:
آفت‌های بسیار بزرگ و دردناک
آفت‌هایی که به صورت مداوم تکرار می‌شوند
آفت‌هایی که بیش از سه هفته طول می‌کشند تا بهبود یابند
درد شدیدی که با مصرف مسکن‌های بدون نسخه تسکین نمی‌یابد
تب بالا یا اسهال همزمان با آفت
مشکل در بلعیدن یا تنفس
در این موارد، ممکن است پزشک داروهای تجویزی یا بررسی‌های بیشتری را برای تشخیص علت زمینه‌ای توصیه کند.
با رعایت بهداشت دهان و دندان، توجه به رژیم غذایی و استفاده از درمان‌های خانگی مناسب، می‌توانید درد و ناراحتی ناشی از آفت دهان را به میزان قابل توجهی کاهش دهید و روند بهبودی را تسریع کنید.
