این روزها بیشتر ما ساعتهای طولانی را مقابل صفحه نمایش گوشیهای هوشمند، لپتاپها و تبلتها میگذرانیم. اما آیا تا به حال فکر کردهاید که این عادت روزمره چه تأثیری روی پوستتان میگذارد؟ یکی از نگرانیهای جدی که اخیراً مورد توجه قرار گرفته، تأثیر نور آبی صفحه نمایش بر پیری پوست است. اما آیا واقعاً این نور مضر است؟ در این مقاله، با هم بررسی میکنیم که نور آبی چیست، چگونه روی پوست تأثیر میگذارد و چه راهکارهایی برای محافظت از پوست در برابر آن وجود دارد.
نور آبی بخشی از طیف نور مرئی است که طول موج کوتاه اما انرژی بالایی دارد. این نور بهطور طبیعی از خورشید ساطع میشود، اما منابع مصنوعی مثل صفحه نمایشهای دیجیتال، لامپهای LED و حتی برخی لامپهای کممصرف نیز آن را منتشر میکنند. جالب اینجاست که نور آبی در حد متعادل برای بدن مفید است؛ مثلاً به تنظیم چرخه خواب و بیداری (ریتم شبانهروزی) کمک میکند. اما مشکل زمانی شروع میشود که بیش از حد در معرض آن قرار بگیریم.
تحقیقات نشان دادهاند که نور آبی میتواند به لایههای عمیق پوست نفوذ کند و باعث تولید رادیکالهای آزاد شود. این مولکولهای ناپایدار به کلاژن و الاستین پوست حمله میکنند و باعث تخریب آنها میشوند. کلاژن و الاستین همان پروتئینهایی هستند که پوست را سفت و جوان نگه میدارند. وقتی این دو آسیب ببینند، پوست شروع به چروک شدن میکند و انعطافپذیری خود را از دست میدهد.
بله! مطالعات متعددی نشان دادهاند که قرارگیری طولانیمدت در معرض نور آبی میتواند علائم پیری مانند چین و چروک، لکهای تیره و حتی خشکی پوست را تشدید کند. در واقع، نور آبی مانند یک عامل استرس اکسیداتیو عمل میکند و فرآیند پیری سلولی را تسریع میکند. البته شدت این تأثیر به عوامل مختلفی مثل مدت زمان قرارگیری در معرض نور، نوع پوست و حتی میزان محافظت طبیعی پوست بستگی دارد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید نور آبی در مقایسه با اشعه ماوراءبنفش (UV) چه تفاوتی دارد. هر دوی اینها میتوانند به پوست آسیب برسانند، اما مکانیسم تأثیرشان متفاوت است. اشعه UV بیشتر به لایههای سطحی پوست حمله میکند و باعث آفتابسوختگی و سرطان پوست میشود، در حالی که نور آبی به لایههای عمیقتر نفوذ میکند و آسیب آن در طولانیمدت خود را نشان میدهد. به همین دلیل است که برخی متخصصان به آن لقب “پیری خاموش” دادهاند.
اگر شغلتان بهگونهای است که روزانه ساعتهای طولانی با کامپیوتر کار میکنید یا عادت دارید تا دیروقت در گوشی خود باشید، احتمالاً پوستتان بیشتر در معرض آسیب نور آبی قرار دارد. همچنین افرادی که پوست حساس یا مستعد هایپرپیگمنتیشن (لکهای تیره) دارند، ممکن است واکنش شدیدتری نشان دهند. حتی کسانی که از کرمهای ضد آفتاب استفاده میکنند اما محافظت در برابر نور آبی را نادیده میگیرند، ممکن است متوجه تغییرات نامطلوب پوستی شوند.
چطور میتوانید بفهمید که نور آبی روی پوستتان تأثیر گذاشته است؟ برخی از نشانههای رایج شامل این موارد است:
تیره شدن پوست بهویژه در ناحیه پیشانی و گونهها
خشکی و حساسیت بیشتر از حد معمول
چروکهای ریز بهخصوص دور چشم و دهان
کاهش کشسانی پوست و احساس شل شدن آن
اگر این علائم را مشاهده کردید، شاید وقت آن رسیده که محافظت از پوست در برابر نور آبی را جدیتر بگیرید.
خوشبختانه روشهای مختلفی برای کاهش تأثیر نور آبی روی پوست وجود دارد. در ادامه چند راهکار مؤثر را با هم مرور میکنیم:
برخی کرمها و سرمهای پوستی حاوی آنتیاکسیدانهایی مانند ویتامین C، نیاسینامید و رسوراترول هستند که میتوانند با رادیکالهای آزاد مبارزه کنند. حتی برخی محصولات مخصوص ضد نور آبی (Blue Light Protection) هم به بازار آمدهاند که بهصورت یک لایه نامرئی از پوست محافظت میکنند.
اکثر گوشیها و لپتاپها قابلیت کاهش نور آبی را دارند. مثلاً میتوانید حالت “حفاظت از چشم” یا “Night Light” را فعال کنید تا رنگ صفحه به سمت گرمتر متمایل شود. همچنین کاهش روشنایی صفحه در طول روز میتواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
هرچه چشم و پوست شما به صفحه نمایش نزدیکتر باشد، نور آبی تأثیر مخربتری خواهد داشت. سعی کنید فاصله ایمن (حداقل ۳۰ سانتیمتر) را رعایت کنید و هر ۲۰ دقیقه، حداقل ۲۰ ثانیه به نقطهای دور نگاه کنید تا استرس نور روی پوست و چشم کاهش یابد.
رژیم غذایی سرشار از آنتیاکسیدان میتواند به پوست شما کمک کند تا در برابر استرس اکسیداتیو مقاومتر شود. مواد غذایی مثل بلوبری، اسفناج، هویج و مغزها منابع عالی برای این منظور هستند. همچنین نوشیدن آب کافی به دفع سموم و حفظ رطوبت پوست کمک میکند.
بله، درست خواندید! برخی ضد آفتابها نه تنها در برابر UVB و UVA، بلکه در برابر نور آبی هم از پوست محافظت میکنند. اگر زیاد با دستگاههای دیجیتال کار میکنید، بهتر است سراغ محصولاتی بروید که روی بستهبندیشان عبارت “محافظت در برابر نور آبی” یا “Blue Light Protection” درج شده است.
نه دقیقاً! همانطور که گفتیم، نور آبی در حد متعادل برای بدن ضروری است. مثلاً قرار گرفتن در معرض نور طبیعی روز (که حاوی نور آبی است) به تنظیم خواب و خلقوخو کمک میکند. مشکل زمانی ایجاد میشود که ما ساعتهای طولانی در معرض نور آبی مصنوعی قرار بگیریم، آن هم در ساعاتی که بدن انتظارش را ندارد (مثل استفاده از گوشی در نیمهشب!).
شاید تعجب کنید اگر بگوییم بین کیفیت خواب و سلامت پوست ارتباط مستقیمی وجود دارد. نور آبی با مهار ترشح ملاتونین (هورمون خواب)، چرخه طبیعی خواب را به هم میریزد. وقتی خوب نخوابید، پوست فرصت کافی برای ترمیم خود ندارد و این موضوع به مرور زمان باعث پیری زودرس میشود. پس اگر میخواهید پوستی جوان داشته باشید، بهتر است حداقل یک ساعت قبل از خواب از وسایل الکترونیکی فاصله بگیرید.
در این میان، برخی باورهای نادرست هم وجود دارد که ممکن است باعث سردرگمی شود. مثلاً بعضیها فکر میکنند فقط صفحه نمایشهای بزرگ مثل تلویزیونها نور آبی ساطع میکنند، در حالی که حتی صفحه نمایش کوچک یک گوشی هم میتواند تأثیر مخربی داشته باشد. یا برخی تصور میکنند که اگر صفحه نمایششان را روی حالت تاریک (Dark Mode) قرار دهند، دیگر نور آبی وجود ندارد، در حالی که این حالت فقط میزان نور را کاهش میدهد و بهطور کامل از انتشار نور آبی جلوگیری نمیکند.
متأسفانه بله! کودکان امروز خیلی زود با تبلتها و گوشیها آشنا میشوند و پوست حساستری هم دارند. از آنجا که پوست آنها هنوز در حال رشد است، آسیب ناشی از نور آبی میتواند اثرات بلندمدتتری داشته باشد. اگر فرزند دارید، سعی کنید زمان استفاده او از دستگاههای الکترونیکی را مدیریت کنید و حتماً از محافظهای پوستی مناسب کودکان استفاده نمایید.
شبها که پوست در حال ترمیم خود است، میتوانید با یک روتین مناسب به آن کمک کنید. پاکسازی پوست قبل از خواب بسیار مهم است، چون آلودگیهای روزانه را از بین میبرد. سپس استفاده از سرمها و کرمهای ترمیمکننده حاوی آنتیاکسیدان میتواند اثرات نور آبی را تا حدی خنثی کند.
واقعیت این است که نمیتوانیم بهطور کامل از نور آبی دور بمانیم، چون بخشی از زندگی مدرن است. اما با آگاهی و رعایت نکات سادهای که گفتیم، میتوانیم تأثیر منفی آن روی پوست را به حداقل برسانیم. یادتان باشد که پوست تنها با یک عامل پیر نمیشود، بلکه ترکیبی از عوامل مانند نور آبی، اشعه UV، آلودگی هوا، استرس و تغذیه نامناسب دست به دست هم میدهند تا چین و چروکها و لکها را ایجاد کنند.
پوست شما هر روز در معرض عوامل مختلفی قرار دارد که ممکن است به آن آسیب بزنند. نور آبی صفحه نمایشها یکی از همین عوامل است که اگرچه خطرش به اندازه اشعه UV نیست، اما به مرور زمان میتواند باعث پیری زودرس شود. خوشبختانه با رعایت نکات مراقبتی، استفاده از محصولات مناسب و مدیریت زمان کار با دستگاههای الکترونیکی، میتوانید از پوستتان در برابر این عامل محافظت کنید. پس دفعه بعد که میخواهید تا دیروقت در گوشی خود بچرخید، به این فکر کنید که پوستتان چه قیمتی برای این عادت پرداخت میکند!